Dla każdego uczącego się języka obcego słownik jest niewątpliwie prawdziwą skarbnicą wiedzy. Im trudniejszy i bardziej orientalny jest język, tym znalezienie dobrego słownika jest bardziej kłopotliwe. W przypadku języka arabskiego, bardzo często trzeba korzystać ze słowników angielsko-arabskich ze względu na małą ilość opracowań w języku polskim (z pewnością warto tutaj wspomnieć o Słowniku arabsko-polskim autorstwa Janusza Daneckiego i Jolanty Kozłowskiej – jako przykładzie papierowej wersji słownika w języku polskim). W poniższym artykule postaram się krótko przedstawić słowniki internetowe, z których korzystam osobiście i omówić ich wady i zalety.
1. Almaany – https://www.almaany.com/en/dict/ar-en/
Almaany jest słownikiem internetowym standardowego języka arabskiego umożliwiającym tłumaczenie słów arabskich na wiele europejskich języków – angielski, francuski, niemiecki, hiszpański, ale również i azjatyckie – perski czy urdu. Skupiając się na wersji angielskiej – po wpisaniu słowa w języku arabskim ukazuje nam się tłumaczenie wyrazu(1), jego synonim(2), część mowy(3), wokalizacja arabskiego słowa(4) i w pewnych przypadkach krótka definicja(5). Co ważne, słowo to pojawi nam się w każdej możliwej formie wokalizacji – co daje nam znacznie więcej informacji i nie ogranicza wyników wyszukiwania do jednego kontekstu.
Dodatkowo, znajdziemy również użycie danego słowa w utartych zwrotach bądź w całych zdaniach. Niesie to za sobą wiele korzyści, gdyż często bez przedstawionego kontekstu nie jesteśmy w stanie wybrać odpowiedniego synonimu.
Dla bardziej zaawansowanych użytkowników języka arabskiego słownik ten dostępny jest też w wersji arabsko-arabskiej. Znajdziemy tu o wiele obszerniejsze objaśnienia danego słowa w każdej dostępnej wokalizacji. Należy mieć jednak na uwadze fakt, że użyte w tym słowniku definicje są dość zaawansowane językowo.
Osobiście traktuję ten słownik jako bardzo dobrą bazę dla tłumacza języka arabskiego. Najbardziej pomocną kwestią jest dostępna pełna wokalizacja wyrazów, dzięki czemu istnieje możliwość zestawienia ze sobą homografów, których w języku arabskim jest znaczna ilość.
2. Context Reverso – https://context.reverso.net/translation/
Jest to wielojęzyczny słownik, który posiada również w swojej bazie tłumaczeniowej język arabski. Jego największą zaletą jest umieszczenie słownictwa w kontekstach – pełni rolę swego rodzaju korpusu językowego.
Na powyższym przykładzie rzeczownika تحديد możemy zaobserwować, że jest on przestawiony w kilku kontekstach tłumaczony jako zidentyfikowanie, wyznaczenie czy zdefiniowanie. Klikając odpowiednie okienka nad przykładami w zdaniach sprawdzimy konkretny, interesujący nas wariant tłumaczenia.
Dodatkowo, słownik ten posiada wiele innych funkcji takich jak wymowa audio konkretnych słów, możliwość sprawdzenia synonimów oraz koniugacja czasownika, która jest na tyle rozbudowana, że jesteśmy w stanie sprawdzić niemal wszystkie formy czasownikowe – czas przeszły i teraźniejszy, strona bierna, tryb łączony, ścięty i rozkazujący, imiesłowy czy masdar.
Moim zdaniem słownik ten jest jest bardzo dobrą pozycją ze względu na jego wielofunkcyjność. Należy jednak zawsze porównać podany przykład w kontekście w obu wersjach językowych, gdyż w niektórych przypadkach algorytm może podświetlić złe słowo – a w konsekwencji użyjemy złego tłumaczenia.
3. Ejtaal/Hans Wehr Dictionary – http://ejtaal.net/aa/
Internetowa wersja bardzo znanego słownika rdzeniowego wśród arabistów autorstwa Hansa Wehra. Od dwóch wyżej wymienionych glosariuszy różni się sposobem wprowadzania słów, gdyż w celu znalezienia tłumaczenia należy wprowadzić rdzeń wyrazu, a nie jego odmienioną formę. Warto wspomnieć, że jest to słownik arabsko-angielski jednokierunkowy, tak więc niemożliwym jest znalezienie tłumaczenia bazując na słownictwie angielskim.
Zdjęcie powyżej obrazuje wynik wyszukiwania rdzenia ع ب د. Możemy zaobserwować, że słownik ten przedstawia zarówno rzeczowniki, jak i czasowniki, przymiotniki, a nawet nazwy własne zbudowane na określonym rdzeniu. Oprócz transliteracji arabskiego słowa(1), ukazany również jest jego masdar (w przypadku czasowników)(2), klasę czasownika (jest to idealny sposób na naukę specyfiki klas czasowników i ich porównanie)(3). W przypadku rzeczowników możemy sprawdzić liczbę mnogą(4). Dodatkowo, wartą zwrócenia uwagi jest samogłoska, która użyta jest przy odmianie czasownika w I klasie w czasie teraźniejszym(5), oraz przyimek(6), z którym połączony jest czasownik.
Niewątpliwie słownik Hansa Wehra jest bardzo ważnym narzędziem dla tłumacza języka arabskiego, gdyż zawiera szereg użytecznych informacji w jednym miejscu. Dla mniej zaawansowanych użytkowników języka arabskiego może on być jednak nieco skomplikowany w użyciu.
4. Lughatuna – http://www.livingarabic.com/dictionaries.html
Ostatni omawiany słownik w tym artykule łączy klasyczny język arabski i dialety. Jako że zjawisko dyglosji (które było juz przeze mnie omawiane w poprzednich wpisach) jest mocno widoczne w języku arabskim – bardzo ważną kwestią jest poznawanie nowych słów dialektalnych. Niestety, istnieje bardzo mało rzetelnych źródeł z których można czerpać informacje o dialektach.
Strona internetowa Lughatuna pozwala nam na wyszukiwanie słów zarówno w klasycznym języku arabskim, jak i dialektach egipskich, lewantyńskich i północnoafrykańskich. Nieustannie powiększający się glosariusz pozwala nam na porównanie słów dialektalnych i klasycznych. Dodatkowo, wyszukiwanie interesujacych nas fraz jest możliwe aż na trzy sposoby – rdzeniowo (jak w słowniku Hansa Wehra), wpisując słowo po arabsku (czasowniki muszą pozostać w bezokoliczniku), lub podając angielskie znaczenie.
Szukając dialektalnego odpowiednika czasownika to find, natrafimy zarówno na podstawowy, powszechnie używany w krajach lewantyńskich لاقى, jak również na wiele innych kolokwialnych fraz. Słownik ten, oprócz arabskiego odpowiednika, wskaże nam jego masdar, odmianę w czasie teraźniejszym, przybliżoną wymowę(2), jak również dialekt, z którego pochodzi(1). Warto tutaj zwrócić uwagę, że [S] znaczy dialekt syryjski, jednak są to frazy z reguły zrozumiane na całym terenie krajów lewantyńskich (Syria, Liban, Palestyna czy Jordania). Przykłady zdań zapisane są z pełną wokalizacją i tłumaczeniem, co znacznie ułatwia naukę dialektu.
Jak wcześniej nadmieniłem, słownik ten łączy klasyczny język arabski i dialekty, więc wśród wyników wyszukiwania możemy również znaleźć odpowiednik w MSA z odpowiednią adnotacją.
Szczerze polecam stronę Lughatuna, gdyż jest to jedno z najbardziej rzetelnych źródeł do nauki dialektów. Pokaźna baza fraz dialektalnych zawartych w omawianym słowniku i łatwość wyszukiwania sprawiają, że dialekt staje się o wiele łatwiejszy do zrozumienia dla uczących się języka arabskiego.
Podsumowując, kwestia słowników języka arabskiego jest dość skomplikowana, gdyż najczęściej tłumaczenie słownictwa musi się wiązać z dobrą znajomością języka angielskiego. Przedstawione przeze mnie słowniki i strony internetowe stanowią jednak bardzo dobrą bazę do zdobywania nowego słownictwa i poprawnego użycia w praktyce – nie tylko dla tłumacza języka arabskiego, jak i dla studentów.
P.S. Każdy, z powyżej wymienionych słowników jest również dostępny w postaci aplikacji mobilnych na telefony komórkowe.
